लेखक: राजेश यादव, न्यूज डेस्क
पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती आता प्रत्येक भारतीयाच्या दैनंदिन जीवनाचा एक भाग बनल्या आहेत. पेट्रोलच्या किंमतींमध्ये होत असलेली वाढ हाही एक चर्चेचा मुद्दा असतो. पण हे लक्षात घेतल्यास, पेट्रोल पंप चालकांचे नफा किती असतो? तुम्ही कधी विचार केला आहे का, १०० रुपये पेट्रोल घेतल्यावर पंपवाले किती कमावतात? जर हा प्रश्न तुमच्याही मनात आला असेल, तर आजच्या लेखात आम्ही तुम्हाला या सर्व गोष्टींचं गणित समजावून सांगणार आहोत. चला, सुरु करूया!
पेट्रोल पंप चालवणे म्हणजे खूपच सोपे काम असं आपल्याला वाटतं, पण जेव्हा या व्यवसायाचे बारकाईने विश्लेषण करतो, तेव्हा आपल्याला यात गुंतलेले मोठे आर्थिक व व्यावसायिक परिश्रम समजतात. आपल्याला नेहमीच ऐकायला मिळतं की पेट्रोल पंप चालवण्यासाठी राजकारणी किंवा गुंड असावा लागतो, पण या व्यवसायाचा प्रत्यक्ष माहिती घेतल्यावर एक वेगळीच सत्यता समोर येते.
पेट्रोल पंप व्यवसायाची सुरुवात Petrol pump income
पेट्रोल पंप चालवण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे योग्य जागा किंवा जमीन. पंप सुरू करण्यासाठी तुम्हाला यासाठी लायसन्स मिळवण्यासाठी योग्य भूखंड असावा लागतो. यासाठी किमान 29 वर्षांची भाडेपट्टी असणे आवश्यक आहे, आणि बँकही यासाठी कर्ज देत नाहीत. मोठ्या शहरांमध्ये या भूखंडाची किंमत 75 ते 100 कोटी रुपये असू शकते, तर ग्रामीण भागात ते कमी असतात. त्यामुळे पंप सुरू करण्यासाठी आणि त्याच्या चालवण्यासाठी मोठे भांडवल लागते.
इन्फ्रास्ट्रक्चर आणि भांडवल
पेट्रोल पंप सुरु करण्यासाठी 1 ते 2 कोटी रुपये गुंतवावे लागतात, ज्यामध्ये भूमिगत टाकी, कॅनोपी, आणि इतर काही सोयी-सुविधांचा समावेश आहे. यामुळे प्रारंभिक गुंतवणूक खूपच मोठी असते. तथापि, पेट्रोल पंप हा एक ट्रेडिंग व्यवसाय असतो, ज्यामुळे त्याचे नफा मार्जिन साधारणत: 1 ते 3% असते. पेट्रोलावर हा मार्जिन अधिक असतो, तर डिझेलवर तो कमी असतो.
पंपाचे महसूल
शहरी भागातील पेट्रोल पंप साधारणतः 6 कोटी रुपये महिन्याला महसूल कमवू शकतात. 2.5% चा ग्रॉस मार्जिन घेतल्यास, दर महिन्याला 15 लाख रुपये नफा मिळतो. यामध्ये दर महिन्याला 7 लाख रुपये फिक्स्ड खर्च (वेतन, प्रशासन कर्मचारी आणि इतर सुविधांसाठी) वजा केले, तर 8 लाख रुपये नफा राहतो, जो वार्षिक 1 कोटी रुपयांपर्यंत पोहोचतो. या व्यवसायात सतत आणि विश्वासार्ह नफा मिळवता येतो, परंतु त्यासाठी पूर्वीच मोठे भांडवल लागते.
ग्रामीण पेट्रोल पंप
ग्रामीण भागातील पेट्रोल पंपाचे महसूल तुलनेत खूपच कमी असतो. या पंपाचे मासिक नफा किमान 1 ते 2 लाख रुपये असू शकतो. याचे कारण म्हणजे येथील विक्री कमी असते आणि इतर खर्च जास्त असतात. ग्रामीण भागातील पंपाचे एक मोठे आव्हान म्हणजे चोरी. त्यामुळे हे पंप स्थानिक शक्तिशाली व्यक्तींच्या नेतृत्वात चालवले जातात.
ट्रांसपोर्ट हब पंप
पेट्रोल पंपांचे एक वेगळे वर्ग म्हणजे ट्रांसपोर्ट हब्स. अशा पंपांवर विक्री शहरी पंपांच्या तुलनेत 5 ते 10 पट जास्त असू शकते. तथापि, क्रेडिट आणि डिफॉल्ट रिस्क यामुळे कामकाजी भांडवलाची आवश्यकता जास्त असते. ट्रांसपोर्ट हब पंपांच्या व्यवस्थापनात अतिरिक्त नफा कमवण्यासाठी भाड्याने सुविधा देणे, कंविनियन्स स्टोअर्स किंवा ऑटो सर्व्हिसेस सुरू करणे हे सामान्य आहे.
व्यवसायाचा फायदे
तुमच्याकडे जमिन असेल, आणि तुम्हाला इतर कोणतेही उद्दीष्ट नसेल, तर पेट्रोल पंप व्यवसाय एक अत्यंत फायदेशीर आणि भविष्यकालीन नफा देणारा व्यवसाय ठरू शकतो. शहरी भागात मोठ्या भूमीवरील पंप चालवणे आर्थिकदृष्ट्या फायद्याचे ठरू शकत नाही कारण त्या ठिकाणी भूमीचा परतावा अत्यंत कमी असतो. परंतु उपनगरात किंवा शहरांच्या आसपासच्या उपनगरांमध्ये असलेल्या पंपांच्या भूमीचा मूल्य 10-20 वर्षांत वधारू शकतो. अशा ठिकाणी पंप चालवणाऱ्यांना दीर्घकालीन नफा मिळवता येतो, जो पुढील पिढ्यांसाठी एक स्थिर आर्थिक स्त्रोत ठरू शकतो.
पेट्रोल पंप व्यवसायाचा एक पैलू
पेट्रोल पंप व्यवसायात एक गोष्ट लक्षात घेतली पाहिजे, ती म्हणजे भूखंडाची स्थानिक वाढ. सॅटॅलाइट टाउनमध्ये असलेल्या पेट्रोल पंपांचे भविष्यातील मूल्य मोठ्या प्रमाणात वाढू शकते. तेथे कमी किमतीत जमीन मिळवून, पुढील 10 ते 20 वर्षांत, शहराच्या विस्तारामुळे जमिनीसोबत पंपाचे मूल्यही वाढते. त्यामुळे पेट्रोल पंप व्यवसाय हा एक दीर्घकालीन नफा देणारा व्यवसाय ठरतो.
पेट्रोल पंप व्यवसाय एक अत्यंत गुंतागुंतीचा आणि किचकट प्रकारचा व्यवसाय आहे. यामध्ये प्रारंभिक भांडवल मोठे असते, पण त्याचा नफा सुनिश्चित असतो. मात्र, यासाठी योग्य जागा, भांडवल आणि व्यवस्थापन कौशल्य आवश्यक आहे. शहरी पंपांचे मार्जिन चांगले असतात, परंतु ग्रामीण भागातील पंपांमध्ये त्यांना लहान नफा मिळतो. यामुळे पेट्रोल पंप व्यवसाय एक दीर्घकालीन, परंतु यशस्वी आणि स्थिर नफा देणारा व्यवसाय ठरू शकतो, विशेषतः जर तो सॅटॅलाइट टाउनमध्ये सुरू केला असेल.
| वर्ग | महसूल (महिना) | ग्रॉस मार्जिन (%) | महसूल नफा (महिना) | नफा (वर्षभर) |
|---|---|---|---|---|
| शहरी पंप | 6 कोटी रुपये | 2.5% | 15 लाख रुपये | 1 कोटी रुपये |
| ग्रामीण पंप | कमी | कमी | 1-2 लाख रुपये | 12-24 लाख रुपये |
| ट्रांसपोर्ट हब पंप | 30-60 कोटी रुपये | 2.5%-3% | 75 लाख रुपये | 9-10 कोटी रुपये |
अशा प्रकारे, पेट्रोल पंप व्यवसायाच्या गुंतवणुकीला मोठा फायदा होऊ शकतो, त्यासाठी योग्य नियोजन, जागा आणि व्यवस्थापन आवश्यक आहे.
पेट्रोल पंप व्यवसाय कसा चालतो?
पेट्रोल पंपाच्या व्यवसायाचे गणित खूप सोपे नाही. यामध्ये पेट्रोलच्या किमतीचा, टॅक्सचा आणि पेट्रोल पंप चालकांच्या कमिशनचा समावेश असतो. पेट्रोल पंप व्यवसायाला चालवणे एक स्थिर उत्पन्न देणारे व्यवसाय असू शकते, पण यामध्ये अनेक गोष्टींवर आधारित नफा मिळतो. यामध्ये पेट्रोलच्या किंमतीवर, टॅक्सच्या संरचनेवर आणि स्थानिक मागणीवर अवलंबून असतो.
पेट्रोलच्या किमतीतील घटक
सर्वप्रथम, पेट्रोलच्या किमतीमध्ये काय काय घटक असतात हे समजून घेऊया. पेट्रोलच्या दराचा एक मोठा भाग म्हणजे केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारांचे कर (Tax), जो पेट्रोलच्या दराचा अंदाजे अर्धा भाग असतो. उरलेल्या किंमतीमधून पंप चालकांना त्यांच्या कमिशनचा हिस्सा मिळतो. उदाहरणार्थ, सध्या नोएडामध्ये पेट्रोल ९४ रुपये प्रति लिटर असून, बिहारमध्ये तो १०६ रुपये आहे. यामुळे प्रत्येक शहरातील पंपवाल्यांची कमाई वेगळी असू शकते.
पेट्रोल पंप चालकांची कमाई कशी होते?
पेट्रोल पंप चालकांना एका लिटर पेट्रोलवर एक ठराविक कमिशन मिळतं. सध्या, एका लिटर पेट्रोलवरील कमिशन साधारणतः ₹२ आहे. म्हणजेच, जर पंपावर १००० लिटर पेट्रोल विकलं गेलं, तर त्याची कमाई ₹२००० होईल.
त्याचप्रमाणे, पेट्रोल पंप चालकांना एका किलोलीटर (१००० लिटर) पेट्रोलसाठी साधारणतः ₹१८६८.१४ कमिशन मिळतं.
पेट्रोल पंपावर १०० रुपये पेट्रोल घेतल्यावर पंपवाल्यांची कमाई किती?
आता, आपण विचार करूया, १०० रुपये पेट्रोल घेतल्यावर पंपवाले किती कमावतात? तुम्हाला सांगायला आवडेल की, १०० रुपये पेट्रोल भरल्यावर पेट्रोल पंप चालकांना साधारणतः ₹२.५ कमिशन मिळते.
Quick Information Table: Petrol Pump Income
| विषय | तपशील |
|---|---|
| पेट्रोल किंमतीचे घटक | – बेस किंमत: वास्तविक पेट्रोलची किंमत. – टॅक्स: केंद्र आणि राज्य सरकारांचे टॅक्स जो पेट्रोलच्या किंमतीचा अंदाजे ५०% असतो. |
| पंप मालिकांचा कमिशन | – प्रति लिटर नफा: ₹२ अंदाजे. – प्रति किलोलीटर (१००० लिटर): ₹१८६८.१४. |
| १०० रुपयांच्या पेट्रोलवर कमाई | – मालकाचा नफा: ₹२.५ अंदाजे. |
| अतिरिक्त उत्पन्न स्रोत | – ल्यूब्रिकंट्स विक्री – वॉटर आणि एअर सेवा – मिनी शॉप्स उघडणे. |
| द daily विक्रीवर प्रभाव | – उच्च विक्रीची मात्रा दररोजच्या नफ्यावर मोठा परिणाम करते. |
| व्यवसायाच्या आव्हानांचा | – टॅक्स आणि सरकारी धोरणांच्या प्रभावामुळे नफा कमी होतो. |
पेट्रोल पंप व्यवसायाचे फायदे आणि तोटे
पेट्रोल पंप व्यवसाय अनेक गोष्टींवर आधारित आहे. जरी नफा कमी असला तरी, पेट्रोल पंप चालवणे एक स्थिर व्यवसाय ठरू शकतो. चला तर, याच्या काही फायदे आणि तोटे पाहूया.
फायदे:
- स्थिर उत्पन्न: पेट्रोल एक आवश्यक वस्तू असल्यामुळे, पंप चालवण्यासाठी स्थिर मागणी असते.
- अतिरिक्त सेवांचे विक्री: पेट्रोल पंपावर ल्यूब्रिकंट्स विक्री, वॉटर आणि एअर सेवा अशा अनेक अतिरिक्त सेवा सुरू केल्या जातात, ज्यामुळे पंप मालिकांना अतिरिक्त नफा मिळतो.
- व्यवसायाची विस्तार क्षमता: ग्राहकांची मागणी जास्त असल्यास, पंप वाढवण्याच्या किंवा अधिक सेवा जोडण्याच्या संधी असतात.
तोटे:
- टॅक्स आणि सरकारी धोरणांवर अवलंबून: पेट्रोलच्या किमतीवरील उच्च टॅक्स आणि सरकारच्या धोरणांचा थेट परिणाम होतो.
- कमिशन कमी: पेट्रोल पंपाच्या प्रति लिटर कमिशन कमी असल्यामुळे, व्यापारीसाठी मोठ्या प्रमाणावर विक्री आवश्यक असते.
- स्पर्धा: शहरांमध्ये अनेक पेट्रोल पंप एकाच ठिकाणी असल्यामुळे स्पर्धा वाढते.
पेट्रोल पंप व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आवश्यक गोष्टी
- स्थलाची निवड: पेट्रोल पंप सुरू करण्यासाठी योग्य स्थान खूप महत्त्वाचं असतं. हे स्थान लोकांच्या सोयीच्या मार्गावर असलं पाहिजे.
- गुंतवणूक: पेट्रोल पंप चालवण्यासाठी लाखो रुपयांची गुंतवणूक लागते. यात पंपाच्या इन्फ्रास्ट्रक्चर, पेट्रोल वितरण यंत्रणा, स्टोरेज टाक्या यासाठी खर्च करावा लागतो.
- सरकारी परवाने आणि नियम: पेट्रोल पंप सुरू करण्यासाठी सरकारकडून परवाने मिळवणे आवश्यक आहे.
पेट्रोल पंप व्यवसायाचे भविष्य
पेट्रोल पंप व्यवसाय हळूहळू बदलत आहे. इलेक्ट्रिक वाहनांच्या वापरामध्ये वाढ आणि सौर ऊर्जा वापरणे या घटकांचा पंप व्यवसायावर परिणाम होईल. भविष्यकाळात अनेक पेट्रोल पंप इलेक्ट्रिक चार्जिंग स्टेशन आणि पर्यावरणास अनुकूल इंधनांचा वापर करतील.
पेट्रोल पंप व्यवसाय, जरी कमिशन कमी असला तरी, विक्रीची मोठी मात्रा आणि विविध उत्पन्न स्रोतांसाठी आकर्षक व्यवसाय असू शकतो. मोठी गुंतवणूक आवश्यक असली तरी, पंपाचे स्थान, विक्री क्षमता आणि अतिरिक्त सेवा व्यवसायाला स्थिर आणि फायदेशीर बनवू शकतात.
अशा प्रकारे, पेट्रोल पंप व्यवसायामध्ये चांगली कमाई करण्यासाठी विविध घटकांची समज असणे आवश्यक आहे. तुम्ही देखील हा व्यवसाय सुरू करण्याचा विचार करत असाल, तर याच्या सर्व घटकांचा विचार करूनच निर्णय घ्या.
